اخبار گیلان

آقایان مسئول،نگذارید نفسهای خزر خاموش شود!!

دکتر خدیجه گلین مقدم محقق و پژوهشگرمحیط زیست:

حق نداریم برای آباد کردن کویر، شمال ایران را نابود کنیم

اختصاصی/اسرارامروز. امروزه در مباحث اقلیمی، طبیعی، جغرافیایی ، اقتصادی و استراتژیک اهمیت دریاچه خزر بر هیچکس پوشیده نیست. بسیاری از کارشناسان به ایفای نقش مهم این دریاچه در معادلات منطقه ای، جهانی، بین المللی با توجه به مرز مشترک آن میان 5 کشور اذعان دارند، خزر دریاچه ای ست که در طول تاریخ حوادث و تحولات اثرگذاری را تجربه کرده است. از ویژگیهای آن می توان به طبیعت زیبا و چشم نواز، ظرفیت ها و توانمندی های بالقوه گردشگری، محوری ارتباطی میان ایران و کشورهای آسیای میانه و روسیه، اشتغالزایی و سودآوری اقتصادی اشاره کرد.

متاسفانه به دلیل کم توجهی در طول سالهای گذشته و هدایت فاضلابهای خانگی و بیمارستانی ، پسماند زباله ها، شیرابه های صنعتی و ... حال این روزهای دریاچه خزر خوب نیست.خطر کاهش شدید ماهیان خاویاری، خطر انقراض فوک ها ، کاهش شدید نسل کیلکا و ... نفسهای بزرگترین دریاچه جهان را به شماره انداخته است.

در زمان پتر کبیر و تزار روس با طرحی قرار بود دریاچه خزر با احداث یک کانال کشتیرانی به خلیج فارس متصل شود و بدین طریق راهی برای دسترسی روسیه به آبهای گرم باز شود که پس از وی کنار گذاشته شد. اما در سال 1388 با سفر دکتر احمدی نژاد به استان سمنان زادگاه خود طرح انتقال آب دریای خزر به این استان مصوب شد و کلید خورد و در سال 1391 با برآورد هزینه ای بالغ بر 7 میلیارد دلار بنا به ارزیابی وزارت نیرو توسط قرارگاه خاتم الانبیاء به کلنگ زنی و اجرا نزدیک شد که با اعتراضات گسترده تشکلهای خودجوش مردمی و دوستداران محیط زیست مسکوت ماند. اما همین طرح در بند ح ماده 45 لایحه برنامه ششم توسعه "برداشت و انتقال آب از دریاچه‌های بسته به ویژه خزر، تالاب‌ها و سایر زیست‌گاه‌های حساس کشور و انتقال آب بین حوضه‌ای داخلی جدید " مجددا پیشنهاد شد که باعث تعجب فعالان و دوستداران محیط زیست گردید .

چالش انتقال آب دریاچه خزر به سمنان از همان زمان ارائه تاکنون، با مخالفت دوستداران محیط زیست و کارشناسان بسیاری در حوزه‌های زیست‌محیطی و همچنین امور آب به شکلهای مختلف روبرو بوده است. هزینه سنگین انتقال، آسیب‌های زیست محیطی به مناطق خشکی و دریا ، پیامدهای منفی اجتماعی از جمله دلایل مخالفت این طرح است.

دکتر خدیجه گلین مقدم پژوهشگر،مدیر کمپین مخالفین انتقال آب خزر به کویر،رییس دانشگاه فرهنگیان گیلان(بنت الهدی) و فارغ التحصیل دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی یکی از مخالفین سرسخت اجرای این طرح است که تلاش می کند با تشکیل کمپین مخالفین انتقال آب دریاچه خزر جلوی تصویب این طرح را به هر شکل ممکن بگیرد. وی همسر معلم شهید مرتضی شریف نیا است که در سال 1365 در شلمچه به شهادت رسیده و 9 سال مفقود الاثر بود.

این پژوهشگر محیط زیست در یک نشست خبری از دریاچه خزر بعنوان بزرگترین دریاچه جهان یاد کرد و افزود: عمق و شیب این دریاچه بسمت ایران بیشتر است و آب این دریاچه از بارشهای جوی تامین می شود و از لحاظ ژنتیکی منحصر به فرد است.

گلین مقدم گفت: دریاچه خزر با وسعتی معادل 386هزارو 400 کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه جهان است و طول خط ساحل آن 7 هزار کیلومتر است که در شمال ایران دارای حدود یکهزار کیلومتر خط ساحلی می باشد.

وی با اشاره به اینکه در طول تاریخ این دریاچه 17 اسم عوض کرده است گفت: این دریاچه متعلق به 5 کشور دنیاست و در جهان به نام کاسپین خوانده می شود.

رییس دانشگاه فرهنگیان گیلان با اشاره به طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان با لوله ای بطول 160 کیلومتر از نکا مازندران به استان سمنان ،اظهار کرد: برداشت بدون مطالعه آب دریاچه خزر اثرات زیان‌باری در بلندمدت روی کشور به‌ ویژه در شمال کشور به دنبال خواهد داشت و در واقع کویری به کویرهای ایران اضافه خواخد کرد.

دکتر گلین مقدم در ادامه افزود: عملکرد بخش آب در چند دهه اخیر خوب نبوده است و متاسفانه ایران در حوزه انتقال آب میان حوزه ای مانند دریاچه ارومیه، بختگان ، رودخانه زاینده رود، هامون ، جازموریان، تشک، پریشان و ... خوب عمل نکرده و دارای تجارب بسیار تلخی است که متاسفانه یکی از علل بروز ریز گردها در کشور، خشک شدن همین تالابها و دریاچه هاست.

وی با اشاره به اینکه خزر نگین ایران است و حق نداریم این نگین را بشکنیم تاکید کرد: خزر یک موضوع ملی و فرا ملی است. نمی توانیم و حق نداریم با اجرای این طرح و برای آباد کردن کویر، شمال ایران را نابود کنیم چرا که آثار نابودی شمال کشور بر تمام کشور تاثیر منفی داشته و اثری ضد توسعه در بلند مدت دارد.

وی اضافه کرد: علاوه بر خسارت‌های زیست‌محیطی در این طرح زیانهای اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی موارد مهم دیگری است که نباید آنها را نادیده گرفت.

این پژوهشگر محیط زیست با اشاره به اینکه اگر قرار است طرحی به این وسعت اجرا شود برای رسیدن به توسعه پایدار و جلوگیری از بروز هرگونه اختلاف و پیامدهای منفی باید همه ابعاد مورد توجه و رسیدگی قرار گیرد، اذعان داشت: هدف از اجرای این طرح استفاده آب برای مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی عنوان شده است در صورتیکه شوری آب دریاچه خزر 13 میلی‌گرم در هر لیتر است و قابل استفاده در این زمینه‌ نمیباشد و بنابراین اجرای این طرح به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.

دکترگلین مقدم یادآور شد: اثرات زیست محیطی دخل و تصرف در طبیعت، افزایش آلاینده‌ ها، پیشروی کویر به دلیل بر جا ماندن املاح نمک، نابودی محیط زیست در اثر مراحل این انتقال، نابودی حیات آبزیان دریای خزر، آلاینده های حاصل از شیرین شدن آب و واکنش های شیمیایی در صورت اجرای طرح، حرکت ریزگرد ها وغبارهای حاصل از انتقال آب و کویری شدن منطقه و... از جمله آثار منفی اجرای این طرح خواهد بود.

وی همچنین ادامه داد: یکی دیگر از تبعات اجرای این طرح کاهش آب دریاچه خزر است و همچنین مرداب انزلی، خلیج گرگان و آشورا ده هم مورد تهدید قرار می گیرند.

این فعال محیط زیست در ادامه گفت: میزان بهره‌وری و تاثیر آب در مبدا و مقصد و کل کشور، تاثیر شرایط اقلیمی منطقه مقصد روی آب انتقالی و موارد مصرف آب انتقالی در مقصد در طرح مذکور در نظر گرفته نشده است.

این جغرافیا دان که سالها در حوزه محیط زیست فعالیت کرده و بیش از نیمی از مقالات وی در این حوزه است در ادامه با اشاره به اینکه مشکل کم آبی مردم استان سمنان و سایر استانهای کویری هم باید به روشهای دیگر مرتفع شود ،گفت: ما مخالف آبرسانی به سمنان نیستیم ولی راهکار غلط است. استفاده از قنات، آب انبارها،استفاده از آب دریای عمان که متصل به آب اقیانوسهای بزرگ جهان است و مدعی دیگری ندارد از جمله راههای رفع معضل کم آبی در استانهای کویری است .

دکتر گلین مقدم در ادامه به تشکیل کمپین مخالفین آب خزر به کویر اشاره کرد و افزود: کمپین مخالفین آب خزر به کویر را در مرداد سالجاری تشکیل دادیم . این کمپین ملی ، فراملی و زیست محیطی است و هیچ نوع نگاه سیاسی ، مذهبی و قومیتی ندارد.

وی خاطرنشان کرد :این کمپین2 هزار عضو از کارشناسان ، اساتید دانشگاه ،تشکلهای خودجوش مردمی دارد و هدف آن صرفا اطلاع رسانی می باشد.

وی در پایان با تقدیر از همراهی همه جانبه مردم گیلان در این کمپین به اجرای طرح هزار خزر نامه،جمع آوری امضای زنده و نامه به مقام معظم رهبری برای جلوگیری از تصویب طرح انتقال آب دریاچه خزر به کویر اشاره کرد.

شایان ذکر است ملاحظات نسنجیده و بعضا سوداگری، منفعت طلبی شخصی و سطحی نگری برخی افراد، خزر را به عنوان یکی از بزرگترین دریاچه های جهان با مخاطرات و تهدیدات جدی زیست محیطی مواجه ساخته است بنابراین امیدواریم با عدم اجرای طرح انتقال آب دریاچه خزر به سمنان برای همیشه، آقایان مسئول اجازه دهند فرزندان این کشور، دریا ، جنگل ،رودخانه ، ماهی ، برنج ، پرتقال ، نارنج ، چای و ... را فقط در تصاویر نبینند و تدابیری بیاندیشند تا نفس های خزر خاموش نشود.